เนื้อหาของคอร์ส
หน่วยที่ 1 ระบบนิเวศ
ระบบนิเวศ (Ecosystem) คือความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งแวดล้อมที่อยู่ร่วมกันในบริเวณใดบริเวณหนึ่ง องค์ประกอบของระบบนิเวศ 🌳🌍 องค์ประกอบของระบบนิเวศแบ่งออกได้เป็น 2 ส่วนหลักคือ องค์ประกอบที่มีชีวิต (Biotic Components) และ องค์ประกอบที่ไม่มีชีวิต (Abiotic Components)
0/3
วิชาวิทยาศาสตร์พื้นฐาน ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3

องค์ประกอบของระบบนิเวศ 🌳🌍

 

องค์ประกอบของระบบนิเวศแบ่งออกได้เป็น 2 ส่วนหลักคือ องค์ประกอบที่มีชีวิต (Biotic Components) และ องค์ประกอบที่ไม่มีชีวิต (Abiotic Components)


 

1. องค์ประกอบที่มีชีวิต (Biotic Components)

 

หมายถึง สิ่งมีชีวิตทุกชนิด ที่อยู่ในระบบนิเวศนั้น ๆ ซึ่งสามารถแบ่งตามบทบาทหน้าที่ได้เป็น 3 ประเภทหลัก:

ประเภท บทบาทหน้าที่ ตัวอย่าง
ผู้ผลิต (Producers) สิ่งมีชีวิตที่สามารถ สร้างอาหารเองได้ โดยส่วนใหญ่มักใช้กระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสง พืชทุกชนิด, สาหร่าย, แบคทีเรียบางชนิด
ผู้บริโภค (Consumers) สิ่งมีชีวิตที่ ไม่สามารถสร้างอาหารเองได้ ต้องกินสิ่งมีชีวิตอื่นเป็นอาหาร แบ่งย่อยตามอาหารที่กิน เช่น: สัตว์ต่าง ๆ เช่น มนุษย์, วัว, เสือ, ปลา
  ผู้บริโภคพืช (Herbivores): กินพืชเป็นอาหาร (เช่น วัว, กระต่าย)  
  ผู้บริโภคสัตว์ (Carnivores): กินเนื้อสัตว์อื่นเป็นอาหาร (เช่น เสือ, งู)  
  ผู้บริโภคทั้งพืชและสัตว์ (Omnivores): กินได้ทั้งพืชและสัตว์ (เช่น มนุษย์, ไก่)  
ผู้ย่อยสลาย (Decomposers) สิ่งมีชีวิตที่ทำหน้าที่ ย่อยสลายซากสิ่งมีชีวิต (ซากพืช ซากสัตว์) ให้กลายเป็นสารอนินทรีย์ แล้วปล่อยกลับคืนสู่สิ่งแวดล้อม ทำให้สารอาหารหมุนเวียน เห็ด, รา, แบคทีเรีย, จุลินทรีย์บางชนิด

 

2. องค์ประกอบที่ไม่มีชีวิต (Abiotic Components)

 

หมายถึง สิ่งไม่มีชีวิต ที่เป็นส่วนประกอบทางกายภาพและเคมีในระบบนิเวศ แบ่งออกได้เป็น 2 กลุ่ม:

 

🔹 อนินทรียสาร (Inorganic Substances)

 

คือแร่ธาตุและสารประกอบที่ไม่ใช่สิ่งมีชีวิตที่จำเป็นต่อการดำรงชีวิตและการสร้างอาหารของผู้ผลิต เช่น:

  • น้ำ ()

  • แก๊ส ต่าง ๆ เช่น คาร์บอนไดออกไซด์ (), ออกซิเจน (), ไนโตรเจน ()

  • แร่ธาตุ และ สารอาหารต่าง ๆ ในดิน (เช่น ฟอสเฟต, ไนเตรต)

 

🔹 ปัจจัยทางกายภาพ (Physical Factors)

 

คือสภาพแวดล้อมที่ส่งผลต่อการดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิต เช่น:

  • แสงสว่าง (แหล่งพลังงานหลักสำหรับผู้ผลิต)

  • อุณหภูมิ

  • ความชื้น

  • ความเป็นกรด-ด่าง ของดินและน้ำ (pH)

  • ภูมิประเทศ และ ลักษณะของดิน


 

สรุปความสัมพันธ์ในระบบนิเวศ

 

องค์ประกอบทั้งสองส่วนนี้มีความสัมพันธ์และพึ่งพาอาศัยกันอย่างใกล้ชิด:

  • ผู้ผลิต ใช้ อนินทรียสาร (, น้ำ, แร่ธาตุ) และ พลังงานแสง เพื่อสร้างอาหาร

  • ผู้บริโภค ได้รับพลังงานจากการกินผู้ผลิตหรือผู้บริโภคอื่น

  • ผู้ย่อยสลาย ทำหน้าที่รีไซเคิลสารอาหารจากซากสิ่งมีชีวิต ให้กลับไปเป็น อนินทรียสาร ในดินและน้ำ เพื่อให้ผู้ผลิตนำไปใช้ใหม่ได้อีกครั้ง

ความสัมพันธ์นี้ทำให้เกิด การหมุนเวียนของสารอาหาร และ การถ่ายทอดพลังงาน ซึ่งเป็นกลไกสำคัญที่ทำให้ระบบนิเวศดำเนินไปได้อย่างสมดุล