การแบ่งประเภทนี้จะเน้นที่สถานะของผู้ประกอบอาชีพ ว่าเป็นเจ้าของกิจการเอง หรือเป็นลูกจ้าง

1. อาชีพอิสระ (Self-Employed/Entrepreneurship)

• ลักษณะ: เป็นอาชีพที่ผู้ประกอบการเป็น เจ้าของกิจการ ดำเนินการเองทั้งหมด หรือเป็นกลุ่มเล็ก ๆ มีการลงทุน บริหารจัดการ คิดและตัดสินใจด้วยตนเอง รายได้อยู่ในรูปของ กำไร

• ตัวอย่าง:

  • ด้านการผลิต/แปรรูป: เกษตรกร (ทำนา, ทำสวน), พ่อค้าแม่ค้าที่มีแบรนด์ของตัวเอง, เจ้าของโรงสีขนาดเล็ก, ร้านเบเกอรี่, ช่างฝีมือ

  • ด้านการให้บริการ: เปิดร้านอาหาร/กาแฟ, ร้านซ่อมรถ, เสริมสวย/ตัดผม, ฟรีแลนซ์ (นักออกแบบ, โปรแกรมเมอร์อิสระ), บริการนวดแผนไทย

2. อาชีพรับจ้าง (Employed)

• ลักษณะ: เป็นอาชีพที่ทำงานให้กับผู้อื่น (นายจ้าง) และได้รับค่าตอบแทนเป็น เงินเดือน หรือ ค่าจ้าง ตามที่ตกลงกัน

• ตัวอย่าง:

  • อาชีพราชการ/รัฐวิสาหกิจ: แพทย์, ครู, ทหาร, ตำรวจ, พนักงานการไฟฟ้า, พนักงานองค์การโทรศัพท์

  • อาชีพพนักงานบริษัท/เอกชน: พนักงานออฟฟิศ, วิศวกร, นักการตลาด, พนักงานธนาคาร, พนักงานโรงงาน

  • อาชีพรับจ้างทั่วไป: ช่างก่อสร้าง, พนักงานขับรถ, แรงงานในโรงงาน