เลข นัย สำคัญ (Significant Figures) คือ ตัวเลขที่ระบุความแม่นยำของการวัดหรือการคำนวณ โดยประกอบด้วยตัวเลขที่มีค่าแน่นอน (certainty) และตัวเลขอีกหนึ่งหลักที่เป็นค่าประมาณ (uncertainty) การระบุเลขนัยสำคัญเป็นสิ่งจำเป็นเพื่อรักษาความถูกต้องของข้อมูลในการคำนวณทางวิทยาศาสตร์ โดยมีหลักการพิจารณา เช่น เลขที่ไม่ใช่ศูนย์มีความสำคัญเสมอ เลขศูนย์ระหว่างเลขที่ไม่ใช่ศูนย์ก็มีความสำคัญ ส่วนเลขศูนย์ที่อยู่ท้ายตัวเลขจะมีความสำคัญก็ต่อเมื่อตัวเลขนั้นมีจุดทศนิยมอยู่
หลักการพิจารณาเลขนัยสำคัญ
-
- ตัวเลขที่ไม่ใช่ศูนย์: ถือเป็นเลขนัยสำคัญเสมอ
- เลขศูนย์ที่อยู่ระหว่างตัวเลขที่ไม่ใช่ศูนย์: จะเป็นเลขนัยสำคัญ
- ตัวเลขที่ไม่ใช่ศูนย์: ถือเป็นเลขนัยสำคัญเสมอ
- เลขศูนย์นำหน้า: (เช่น เลขศูนย์ที่อยู่ก่อนตัวเลขหลักแรก) จะไม่ถือเป็นเลขนัยสำคัญ
- เลขศูนย์ที่อยู่ท้ายตัวเลข:
- มีความสำคัญ: หากตัวเลขนั้นมีจุดทศนิยม (เช่น 1.20 มีเลขนัยสำคัญ 3 ตัว)
- ไม่มีความสำคัญ: หากเป็นเลขจำนวนเต็มและไม่มีจุดทศนิยม (เช่น 120 มี 2 เลขนัยสำคัญ, 200 มี 1 เลขนัยสำคัญ)
ความสำคัญของเลขนัยสำคัญ
-
แสดงความแม่นยำของเครื่องมือ:เลขนัยสำคัญบอกความละเอียดของเครื่องมือที่ใช้ในการวัด เช่น การวัดความยาวด้วยไม้บรรทัดที่มีขีดละเอียด จะได้เลขนัยสำคัญมากกว่าการวัดด้วยมือเปล่า
-
รักษาความถูกต้องของการคำนวณ:ในการบวก ลบ คูณ หรือหาร ค่าที่วัดได้หลายค่าเข้าด้วยกัน เลขนัยสำคัญจะถูกนำมาใช้ในการปัดเศษคำตอบ เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่มีความแม่นยำเท่าเทียมกับค่าที่ใช้ในการคำนวณซึ่งมีความแม่นยำน้อยที่สุด